BRICS 2024'te yeni bir dünya mı kuracak?
BRICS 2024'ün başında üye sayısını ikiye katladı ve önünde devasa görevler var: en yeni üyelerini entegre etmek, gelecekteki kabul kriterlerini geliştirmek, kurumun temellerini derinleştirmek ve en önemlisi uluslararası finansta ABD dolarını bypass edecek mekanizmaları hayata geçirmek.
İNTİZAR - Küresel Güney'in dört bir yanında ülkeler çok kutuplu BRICS'e ve onun vaat ettiği hegemonsuz geleceğe katılmak için sıraya giriyor. Rusya'nın BRICS-10 dönem başkanlığını yürüttüğü bu kritik yılda bu ilgi kaçınılmaz bir tartışma konusu haline geldi.
Endonezya ve Nijerya katılması muhtemel adaylar arasında ilk sıralarda yer alıyor. Aynı durum Pakistan ve Vietnam için de geçerli. Meksika'nın önünde çok karmaşık bir engel var: Hegemon'un öfkesini üzerine çekmeden nasıl katılacağı.
Ve bir de yeni bir aday var: Rusya, Çin ve İran'dan büyük destek alan Yemen.
Rusya'yı nelerin beklediğini açıklığa kavuşturmak BRICS'in en üst düzey yetkilisi, son derece yetenekli Dışişleri Bakan Yardımcısı Sergey Ryabkov'a düştü. TASS'a verdiği demeçte:
BRICS ile yakınlaşmak isteyen ülkelere, kendilerini geride bırakılmış hissetmeden pratik bir şekilde çalışabilecekleri ve bu işbirliği ritmine katılabilecekleri bir platform sağlamalıyız. Daha fazla genişlemeye nasıl karar verileceğine gelince - bu en azından liderler karar vermek üzere Kazan'da bir araya gelene kadar ertelenmelidir.
BRICS+ genişlemesine ilişkin kilit karar ancak önümüzdeki Ekim ayında yapılacak Kazan Zirvesi'nden çıkacak. Ryabkov günün sırasının öncelikle "yeni katılanları entegre etmek" olduğunu vurguluyor. Bu da "on kişi olarak en az başlangıçtaki 'beş kişi' kadar ya da daha doğrusu ondan daha verimli çalışmamız" anlamına geliyor.
Ancak o zaman BRICS-10 "ortak ülkeler kategorisini geliştirecektir" ki bu da aslında kulübe katılmak için can atan düzinelerce ülke arasından uzlaşmaya dayalı bir liste oluşturmak anlamına gelmektedir.
Ryabkov, 1 Ocak 2024'ten itibaren BRICS üyelerinin iki katına çıkmasının "herhangi bir uluslararası yapı için benzeri görülmemiş bir olay" olduğunu kamuoyu önünde ve özel olarak her zaman belirtiyor.
Ryabkov bunun kolay bir iş olmadığını söylüyor:
Geçen yıl, üst düzey yetkililer düzeyinde kabul, genişleme kriterlerini geliştirmek bütün bir yıl sürdü. Pek çok makul şey geliştirildi. Ve o dönemde formüle edilen pek çok şey katılan ülkeler listesine yansıdı. Ancak şartları resmileştirmek muhtemelen uygunsuz olacaktır. Günün sonunda, birliğe kabul siyasi bir karar konusudur.
Rusya'daki başkanlık seçimlerinden sonra ne olacak?
Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov, Moskova'daki son çok kutuplu konferansın oturum aralarında birkaç seçkin kişiyle yaptığı özel bir toplantıda BRICS'ten övgüyle söz etti ve özellikle mevkidaşları Çin'den Wang Yi ve Hindistan'dan S. Jaishankar'a vurgu yaptı.
Lavrov bu yıl BRICS-10'dan büyük beklentiler içinde - aynı zamanda herkese bunun henüz bir kulüp olduğunu hatırlatıyor; eninde sonunda kurumsal anlamda daha derine inmeli, örneğin bir anlamda kuzeni mesabesinde bir örgüt olan Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) gibi bir genel sekreterlik atamalı.
Rusya dönem başkanlığı önümüzdeki birkaç ay boyunca sadece mevcut krizlerin jeopolitik yelpazesinde değil, en önemlisi jeoekonomi alanında da elini taşın altına koyacak. Sadece üç ay sonra Haziran ayında yapılacak kritik bakanlar toplantısı, dört ay sonraki Kazan zirvesine kadar ayrıntılı bir yol haritası belirlemek zorunda kalacak.
Bu hafta Rusya'da yapılacak başkanlık seçimlerinden sonra yaşanacaklar BRICS politikasını da belirleyecek. Yeni Rus hükümeti ancak Mayıs ayı başında yemin ederek göreve başlayacak. Rusya Maliye Bakanlığı, Merkez Bankası, Dışişleri Bakanlığı ve Kremlin'in üst düzey danışmanları arasında önemli bir değişiklik olmaması bekleniyor.
Süreklilik norm haline gelecektir.
Bu da bizi en önemli jeoekonomi dosyasına getiriyor: BRICS, uluslararası finans alanında ABD dolarını bypass etme konusunda ön saflarda yer alıyor.
Geçtiğimiz hafta Kremlin'in üst düzey danışmanı Yury Ushakov, BRICS'in dijital para birimleri ve blok zincirine dayalı bağımsız bir ödeme sistemi kurmak için çalışacağını duyurdu.
Ushakov özellikle "dijital teknolojiler ve blok zinciri gibi son teknoloji ürünü araçlara vurgu yaptı. Önemli olan bunun hükümetler, sıradan insanlar ve işletmeler için uygun olmasının yanı sıra uygun maliyetli ve siyasetten uzak olmasını sağlamaktır."
Ushakov bundan açıkça bahsetmedi ama yeni bir alternatif sistem zaten mevcut. Şu an için bu proje, akademik olarak onaylanmış ve olası sıkça sorulan soruların yanıtlarını da içeren ayrıntılı bir beyaz kitap şeklinde yakından ve dikkatle korunan bir projedir.
Cradle, geçen yıldan bu yana dünya çapında fintech uzmanlarından oluşan küçük bir grupla yapılan çeşitli toplantılar aracılığıyla sistem hakkında bilgilendirildi. Sistem Ushakov'un kendisine de sunuldu. Şu anki haliyle Rus hükümetinden son bir yeşil ışık almanın eşiğinde. Bir dizi testten geçtikten sonra, son aşamasına gelmiş olan sistem Kazan zirvesinden önce tüm BRICS-10 üyelerine sunulmaya hazır olacak.
Tüm bunlar Ushakov'un 2024 için özel bir görevin BRICS'in uluslararası para/finans sistemindeki rolünü arttırmak olduğunu açıkça beyan etmesiyle bağlantılıdır.
Ushakov, 2023 Johannesburg Deklarasyonu'nda BRICS devlet başkanlarının ulusal para birimlerindeki hesaplaşmaları arttırmaya ve muhabir bankacılık ağlarını güçlendirmeye nasıl odaklandıklarını hatırlıyor. Hedef, "öncelikle ABD dolarından farklı para birimlerinin kullanımına ilişkin olmak üzere, Koşullu Rezerv Düzenlemesini geliştirmeye devam etmekti."
Öngörülebilir gelecekte tek para birimi yok
Yukarıdakilerin tümü şu anda Moskova'da, Rusya-Çin ortaklığında ve yakında BRICS-10 arasında daha derinlemesine tartışılmakta olan mutlak kilit meseleyi çerçevelemektedir: ABD dolarına alternatif takas ödemeleri, "dost ülkeler" arasında artan ticaret ve sermaye kaçışına yönelik kontroller.
Ryabkov bu hafta BRICS'in tek bir para biriminin uygulanmasını tartışmadığını söyleyerek tartışmaya daha önemli unsurlar ekledi:
Avrupa Birliği tarafından oluşturulana benzer tek bir para birimine gelince, bu öngörülebilir gelecekte pek mümkün değildir. Avrupa Birliği'nin gelişiminin erken bir aşamasında ECU [Avrupa Para Birimi] gibi karşılıklı ödeme şekillerinin takas edilmesinden bahsediyorsak, gerçek bir ödeme aracının yokluğunda, ancak döviz kurlarındaki farklılıklardan kaynaklanan kayıpları önlemek için karşılıklı ödemelerde ülkelerin mevcut kaynaklarını daha etkin bir şekilde kullanma fırsatı ve benzeri, o zaman bu tam olarak bence BRICS'in ilerlemesi gereken yoldur. Bu konu değerlendirilmektedir.
Ryabkov'a göre buradan çıkarılacak en önemli sonuç, BRICS'in bir mali ve parasal ittifak oluşturmaması; gevşek "kurallara dayalı uluslararası düzene" bağlı olmayan ödeme ve mutabakat sistemleri oluşturması gerektiğidir.
Avrasya Ekonomik Birliği (AEB) Entegrasyon ve Makroekonomi Bakanı Sergei Glazyev'in özel bir röportajda açıkladığı gibi, halihazırda geliştirilmiş olan fikir ve deneylerin yanı sıra Rus hükümeti tarafından yeşil ışık yakılmak üzere olan yeni çığır açan projenin vurgusu da tam olarak budur.
Ryabkov, "ilgili [BRICS] ülkelerinin Maliye Bakanlıkları ve Merkez Bankaları temsilcileri tarafından yönetilen bir grup uzmanın" dosya üzerinde aralıksız çalıştığını doğruladı. Ayrıca, "'tarihi Batı' temsilcilerinin katılımı da dahil olmak üzere diğer formatlarda istişareler" yapılmaktadır.
Ryabkov'un kendi çıkarımı BRICS'in bir bütün olarak hedeflediğini yansıtıyor:
Hep birlikte, bir yandan oldukça iddialı (çünkü bu alanda Batı'nın diktelerine tahammül etmeye devam etmek mümkün değil) ama aynı zamanda gerçekçi, ayakları yere basan bir ürün ortaya koymalıyız. Yani, verimli olabilecek bir ürün. Ve tüm bunlar liderlerin değerlendirmesi için Kazan'da sunulmalıdır.
Özetle: büyük atılım tam anlamıyla BRICS'in kapısını çalıyor olabilir. Bu sadece Rus hükümetinin basit bir yeşil ışık yakmasına bağlı.
Şimdi BRICS'in yeni bir jeoekonomi paradigmasının hatlarını çizmesini, Rusya'nın el konulan varlıklarının Ukrayna'daki kara delik yararına fiilen çalınması üzerine kafa yoran kolektif Batı ile karşılaştırın.
ABD ve AB'nin Rusya'ya karşı fiili bir deklarasyonu olmasının yanı sıra, bu durum kendi içinde mevcut küresel finans sistemini tamamen çökertme potansiyelini de taşımaktadır.
Rusya'nın varlıklarının çalınması, eğer gerçekleşirse, BRICS'in en az iki önemli üyesi olan Çin ve Suudi Arabistan'ı en hafif tabirle öfkelendirecektir. Batı'nın böyle bir hamlesi, teorik olarak küresel finans sisteminin temelini oluşturan hukukun üstünlüğü kavramını tamamen yok edecektir.
Rusya'nın tepkisi sert olacaktır. Rus Merkez Bankası, hesaplarındaki Rus rezervleri dondurulan, dünyanın en büyük takas sistemlerinden biri olan Belçikalı Euroclear'ın varlıklarına bir anda dava açabilir ve el koyabilir.
Üstelik Euroclear'ın Rusya'daki yaklaşık 33 milyar Avro tutarındaki varlıklarına da el konuldu. Euroclear'ın sermayesinin tükenmesiyle birlikte Belçika Merkez Bankası lisansını iptal etmek zorunda kalacak ve bu da büyük bir mali krize neden olacaktır.
Paradigmaların çatışmasından bahsediyoruz: Batı soygunculuğuna karşı Küresel Güney tabanlı adil bir ticaret ve finans çözüm sistemi.
Pepe Escobar